Autonomie is een belangrijke verworvenheid van onze Europese cultuur. In De creatie van het mondige kind heeft pedagoog Ido Weijers verslag gedaan van de mogelijkheden tot autonomie van kinderen die in onze cultuur gaandeweg verworven zij n. In zijn recente boek Wat het zwaarst weegt spitst hij zij n denken toe op de wijze waarop professionals omgaan met de eigen inbreng van het kind, ook als zij zelf een andere mening zijn toegedaan.

Ido Weijers is een van die bevlogen, zeer productieve gepensioneerde hoogleraren die maar niet kunnen ophouden met werken. Boeken, trainingen en het liefst zou hij nog een groot onderzoeksproject leiden. Ook voor PiP is hij een trouw leverancier van artikelen. Voor dit themanummer wordt hij geïnterviewd door Bob Horjus en Peter van der Doef over zijn werkzame leven en over de meestal te weinig gehoorde en gestimuleerde stem van het kind, zoals beschreven in zijn jongste boek Wat het zwaarst weegt.

Waar hebben jongeren in deze tijd ten diepste behoefte aan? Wat willen ze écht? En hoe kunnen ouders, docenten en andere opvoeders daar zo goed mogelijk op inspelen? Dit zijn grote vragen die niet eenvoudig te beantwoorden zijn. Deze bijdrage is een pleidooi om in onderwijs en opvoeding, hoe lastig soms ook, meer ruimte te maken voor zingevingsvragen van jongeren.

We leven in een neoliberale keuzemaatschappij . Vandaag worden jong en oud geacht om eigen keuzes te maken. Je leven hangt af van wat je wilt en wie je wilt zijn. Intussen zijn er talloze omstandigheden die onze keuzebiografie beïnvloeden. Hoe kunnen jongeren in deze omstandigheden goede keuzes maken en eigenaar worden van hun leerproces en hoe kunnen we hen daarbij helpen? Deze bijdrage schetst een nieuwe pedagogische missie.

‘Je moet doen wat je zelf wilt’, is het gevleugelde opvoedersadvies aan kinderen en jongeren die voor belangrijke beslissingen staan. Maar is dat wel zo eenvoudig? En hoe komen ze er eigenlijk achter wat ze willen? Filosoof Menno de Bree zoomt in op een aantal vragen en dilemma’s rondom de menselijke wil.

Onze samenleving verandert snel en is hectisch, ook voor jongeren. Er ligt steeds meer nadruk op ‘moeten presteren’. Zijn er nog plekken waar jongeren de tijd en ruimte hebben om niets te moeten, waar ze meer eigen regie hebben? En waar ze inspiratie en motivatie kunnen opdoen in de zoektocht naar hun identiteit en brede talenten? We noemen dit soort plekken pedagogische vrijplaatsen.

Als volwassenen vragen wij ons vaak af hoe we een kind of jongere kunnen motiveren. We zouden bij voorbeeld graag willen dat ze meer gemotiveerd zijn om mee te helpen in huis, of om zich in te zetten voor school en hun huiswerk. ‘Hoe kunnen we jongeren motiveren?’ is echter de verkeerde vraag. In een grootschalig onderzoek naar interesses van jongeren blijkt een betekenisvollere vraag: ‘Wat interesseert jongeren?’ Bovendien kan deze vraag alleen aan de jongeren zelf gesteld worden als: ‘Wat interesseert jou?’

Als we op school ergens tegenaan lopen, zeggen we vaak ‘Maar ja, zo zit het onderwijssysteem nou eenmaal in elkaar’. Soms lijkt het erop dat we eerder ondanks, dan dankzij het systeem waarin we werken ons werk goed doen. Dat kan anders. Prosocial is een manier om systemen op zo’n manier te organiseren zodat mensen optimaal tot hun recht komen en gezond blijven en ook het systeem als geheel optimaal functioneert.

Scholen spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van de mentale gezondheid en het welbevinden van kinderen en jongeren. De meeste oefeningen, activiteiten en richtlijnen in dit boek zijn dan ook bedoeld om kinderen te helpen ontdekken wat hun sterke kanten zijn, wat zij kunnen betekenen in de wereld om hen heen en hoe zij om kunnen gaan met de tegenslagen die op hun pad zullen komen.

Angsten en fobieën bij kinderen van A-Z is een praktisch naslagwerk en bevat een uitputtende lijst met gebruiksvriendelijke exposure-oefeningen die geschikt zijn voor vijf- tot twaalfjarigen die worstelen met angst. Het boek is geschreven voor Dawn Huebner en Erin Neely. Dawn, PhD, is psycholoog, oudercoach en gespecialiseerd in kinderangsten. Zij schreef diverse zelfhulpboeken voor kinderen en houdt wereldwijd lezingen voor pedagogen, professionals in de ggz en ouders. Erin, PsyD, is klinisch psycholoog en integratieve voedingscoach. Zij helpt basisschoolkinderen gezondere keuzes te maken.

Dit praktische naslagwerk bevat een uitvoerige lijst met gebruiksvriendelijke exposure-oefeningen voor kinderen van vijf tot en met twaalf jaar die een angst of fobie hebben. De alfabetische trefwoordenlijst omvat een ruim overzicht van angsten, zoals overmatige angst voor clowns, bloed, falen, insecten, scheidingsangst en fobieën voor injecties of overgeven. Na een heldere inleiding combineert de gids evidence-based technieken met goed toepasbare, inventieve en betrokken activiteiten en oefeningen voor kinderen met angsten en/of fobieën.

Het versterken van de Pedagogische Basis is al jaren een belangrijk beleidsdoel, maar in de praktijk komt het maar mondjesmaat van de grond. We weten namelijk te weinig over wat de Pedagogische Basis precies inhoudt, waarom we hierin zouden moeten investeren en hoe we dat kunnen doen.

Maak het verschil voor leerlingen met trauma – Kom naar het eerste landelijke congres over traumasensitief onderwijs!

Scholen zijn zich er steeds meer van bewust dat veel leerlingen opgroeien met chronische stress en ingrijpende gebeurtenissen. Onderzoek laat zien dat 3 op de 10 kinderen in het regulier basisonderwijs 3 of meer verschillende soorten negatieve jeugdervaringen hebben opgedaan. In het speciaal basisonderwijs hebben ruim 7 op de 10 kinderen, 4 of meer verschillende soorten ingrijpende jeugdervaringen opgedaan. 

De Stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) reikt dit jaar opnieuw de VKM Erespeld uit! In 2025 aan een professional die werkzaam is in het primair onderwijs en die zich onderscheidt in de aanpak van kindermishandeling. De winnaar ontvangt niet alleen de eervolle onderscheiding, maar ook een geldprijs van €10.000! Deze wordt in samenspraak met VKM besteed aan een initiatief binnen de school(organisatie) in lijn met de doelstellingen van de Stichting.

Bo en zijn Beer zijn onafscheidelijk. Op een dag wordt Beer afgepakt. Bo vindt zijn knuffel terug onder een stapel vieze was. Vanaf dat moment voelt alles anders, Bo voelt zich niet meer zo veilig en Beer gaat zelfs stinken naar de vuile was. En dat is pas het begin. Na een tijdje raakt Bo zijn Beer helemaal kwijt… Vele jaren later is Bo vastbesloten om zijn Beer terug te vinden. Hij krijgt hiervoor hulp uit onverwachte hoek en ontdekt dat hij zeker niet de enige is die zijn knuffel is kwijtgeraakt.

Met pijn in het hart kondigt het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht aan dat het genoodzaakt is de activiteiten af te bouwen en zich voor te bereiden op een sluiting. Deze pijnlijke beslissing is het directe gevolg van het wegvallen van essentiële subsidies, waardoor de financiële basis van het museum verdwijnt.

Het Landelijk Expertisecentrum Jonge Kind (LEJK) heeft de krachten gebundeld met een netwerk van Nederlandse lectoren. Het initiatief heeft als doel om de pedagogische praktijk en het onderwijs van kinderen tussen 0 en 8 jaar verder te ondersteunen door middel van samenwerking.

Ideale kinderen komen aanzienlijk minder in beeld dan probleemkinderen. Het afwijkende kind krijgt in de praktijk en in de wetenschap opvallend veel aandacht. Wat is er eigenlijk bekend van ideale kinderen? Jan Dirk van der Ploeg laat zien hoe ouders over ideale kinderen denken en wat onderzoek hierover heeft opgeleverd.

Kinderen van 0 t/m 6 jaar besteden minder tijd aan digitale media dan vorig jaar (86 minuten tegenover 111 minuten). Maar met een gemiddelde van bijna anderhalf uur per dag ligt dit nog steeds boven de aanbevolen tijd van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Eén op de zes jonge kinderen kijkt dagelijks zelfs meer dan twee uur filmpjes op een mobiel apparaat of televisie.

25% van de lestijd is buitenlestijd, dat is de missie van IVN. Op de jaarlijkse Buitenlesdag, die op dinsdag 8 april plaatsvindt, roept IVN op om naar buiten te gaan. Hoe geef je hier als school nu invulling aan? Het recent verschenen boek Outdoor education brengt leren in de buitenlucht tot leven. Met dit boek ga je buiten aan de slag met wiskunde, wereldoriëntatie, taal en muzische vorming. In dit nieuwsbericht meer over boek, maar ook over de Buitenlesdag. Wist je bijvoorbeeld dat op kleinere scholen meer buitenles wordt gegeven en dat zo'n tweehonderdduizend basisschoolleerlingen in Nederland op dinsdag 8 april het 10-jarig jubileum van de Nationale Buitenlesdag vieren? 

In grote steden hebben openbare en protestants-christelijke basisscholen een meer evenredige samenstelling dan andere scholen. Daarmee dempen ze segregatie, in tegenstelling tot met name algemeen bijzondere scholen in het basisonderwijs en categorale scholen in het voortgezet onderwijs. Die versterken segregatie juist. Dit staat in het rapport ‘Gescheiden werelden: onderwijssegregatie houdt aan.’

In aanloop naar het commissiedebat over onderwijskansen op 26 maart 2025 hebben verschillende sectororganisaties brieven naar de vaste commissie Onderwijs van de Tweede Kamer gestuurd. Zo vraagt de PO-Raad de Kamer kritisch te kijken naar het selectiemoment in het onderwijs. De VO-raad pleit voor brede scholengemeenschappen en herziening van het resultatenmodel onderwijs.

Terwijl in Nederland het aantal kinderen met astma en allergieën blijft stijgen, heeft Finland een effectieve aanpak gevonden om deze aandoeningen terug te dringen. Om het afweersysteem te trainen, worden kinderen blootgesteld aan bacteriën en schimmels. Dat gebeurt simpelweg door ze structureel in de natuur te laten spelen. Sinds dit als nationaal beleid in 2008 is ingevoerd, keldert het aantal kinderen met chronische aandoeningen, zo meldde het NOS vorige week. De Finse methode laat zien hoe belangrijk buiten leren is voor de gezondheid. Maar hoe pas je dit toe in de dagelijkse onderwijspraktijk? Het boek Outdoor education. Buiten aan de slag met wiskunde, wereldoriëntatie, taal en muzische vorming helpt hier uitstekend bij.

Hoe gaan wij om met onze aarde? Hoe zien wij de relatie tussen mens en natuurlijke wereld? Hoe zou deze kunnen zijn en, belangrijk: hoe brengen we dit over aan het basisschoolkind?

Voor de tiende keer vindt deze week de ‘Week van de Hoogbegaafdheid’ (8 t/m 16 maart) plaats. Het verspreiden van kennis over hoogbegaafdheid is het doel van deze week. Dit is ook nodig, want wist je dat er nog heel wat misvattingen en vooroordelen zijn over hoogbegaafdheid?

Sinds kort is de website www.jeugdpsychiatrie.nl vernieuwd. Met een overzicht van diagnostiek, behandelingen en casuïstiek.

Soms is het moeilijk om aan een boek te komen dat uit de handel is. Dat terwijl het zo zonde is om al die relevante kennis over pedagogiek verloren te laten gaan. Om kennisverlies tegen te gaan, wordt de kennisbank Pedagogiek Digitaal uitgebreid met boeken. De komende tijd houden we je op de hoogte van alle werken die online te vinden zijn.