Voor het vierde jaar op rij verscheen op 16 mei De Staat van Gezinnen, een peiling onder 8729 ouders in Nederland. Het rapport trapt af met de conclusie dat Nederland voor veel gezinnen een goed georganiseerde en veilige woonomgeving biedt met een breed scala aan voorzieningen en diensten. Desondanks merken ouders steeds vaker dat deze basis niet voldoende is. Veel ouders vragen zich af waar ‘die village’ is, die gemeenschapszin waar men het altijd over heeft. En dit geldt, volgens de peiling, vooral voor ouders met een laag inkomen. Zij hebben het zwaar in Nederland. Sociale cohesie ontbreekt, waardoor steun en verbondenheid niet vanzelfsprekend zijn. De politiek faalt in het vertegenwoordigen van gezinnen, wat leidt tot isolatie en kwetsbaarheid. Nederland biedt, kortom, niet voor alle ouders een veilige en ondersteunende omgeving.

Nederlandse grootouders steken vaak een helpende hand toe in de gezinnen van hun kinderen. Maar wat gebeurt er op die oma- en opadagen? Als grootouders zo regelmatig oppassen, zijn het dan slechts oppassers of moeten we ze zien als medeopvoeders? Mogen zij zich bemoeien met de opvoeding van de kleinkinderen of moeten zij zich afzijdig houden?

Netflix stelt de serie Adolescence gratis beschikbaar voor het onderwijs. Beeld & Geluid ontwikkelt er lesmateriaal bij dat jongeren moet helpen nadenken over sociale media. Dat roept gelijk pedagogische vragen op. Wat betekent het als we jongeren laten reflecteren op een commercieel geproduceerde catastrofe – ontworpen om te beklijven, niet om te begrijpen? Welke vormen van digitale ervaring krijgen daarmee ruimte en welke verdwijnen uit zicht? Daniël Lechner gaat te rade bij meerdere filosofen en pedagogen.

Kinderen aanspreken op hun gedrag en zelf het goede voorbeeld geven door elkaar te steunen. Het klinkt vertrouwd, maar het is helemaal niet vanzelfsprekend. We durven ons tegenwoordig niet zomaar met de kinderen van anderen te bemoeien. Ook verwachten we dat professionals en overheden ingrijpen als het thuis of in de wijk uit de hand loopt. Terwijl het delen van de verantwoordelijkheid voor de opvoeding, veiligheid en leefbaarheid juist zo belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen en voor het prettig samenleven in de wijk. Maar wat hebben we daarvoor dan nodig?

Wat is goed onderwijs in tijden van ecologische crises? Dat vraagt Lynne Wolbert zich af. Ze is gepromoveerd op het idee van ‘menselijk floreren’ als ideaal doel van opvoeding en onderwijs. Maaris een florerend leven voor de mens nog wel zo’n nastrevenswaardig ideaal als we ons in ecologische crises bevinden die wij mensen deels zelf veroorzaakt hebben?

Steeds meer kinderen en jongeren worden naar een vorm van jeugdhulp verwezen. Bij het tegengaan van dit inmiddels beruchte probleem is het begrip normaliseren in zwang geraakt. Maar wat valt daar nu onder te verstaan, en wat vraagt het van degenen die met jeugd werken? De Regionale Kenniswerkplaats IJsselland onderzocht hoe professionals hier zelf tegen aankijken, en koppelde daar scholingen aan. Tessa Overmars-Marx en Els Evenboer doen hier verslag van, met bijbehorende aanbevelingen.

Waar hoor ik thuis? Deze vraag is voor iedereen relevant, maar misschien wel in het bijzonder voor jongeren die opgroeien met gescheiden ouders. Het gevoel van verbondenheid, oftewel ‘erbij horen’, is een basisbehoefte waarin het gezin een belangrijke rol speelt. Een scheiding maakt dit voor jongeren aanzienlijk meer complex, vanwege de consequenties voor hun woonsituatie en het contact met hun ouders. Hoe kunnen jongeren na scheiding hun thuisgevoel behouden?

Leraren besteden elke week 6 tot 8 uur per week aan administratie. Een derde van de leraren overweegt een andere baan te zoeken. Voor ruim een kwart van hen is administratie daarvoor de belangrijkste reden. Dat blijkt uit het rapport ‘Hoeveel tijd mag het kosten?’ van de Algemene Rekenkamer over administratieve lasten in het basisonderwijs.

Op 17 juni 2025 is de petitie #kindvanderekening aangeboden aan de leden van de vaste Kamercommissie voor onderwijs. De ruim 22.000 ondertekenaars van deze petitie roepen de Tweede Kamer op de geplande bezuiniging op de onderwijskansenregeling terug te draaien.

De afgelopen maanden is door wetenschappers, ouders en een meerderheid van de Tweede Kamer opgeroepen om het gebruik van sociale media door kinderen aan banden te leggen. Daarom komt demissionair staatssecretaris Vincent Karremans (jeugd en preventie) op 18 juni 2025 met een advies.

De invloed van Urie Bronfenbrenner's ontwikkelingsmodel is groot geweest in verschillende gebieden van ontwikkelingswetenschap en onderwijs, en het blijft hedendaags onderzoek en praktijk op vele gebieden inspireren en voeden, specifiek gericht op de pedagogiek van het jonge kind. Dit boek geeft een uitgebreide inleiding tot Bronfenbrenners ontwikkelingsmodel met betrekking tot voor- en vroegschoolse educatie.

Van 10 oktober t/m 11 december toert Confrontaties – een muzikale, energieke en hartveroverende theatervoorstelling naar het bekroonde & bejubelde romandebuut van Simone Atangana Bekono – door het land. Theo d’Or-winnaar Sharlee Daantje, Gouden Kalf-winnaar Sinem Kavus, Esther Ymkje van Steenis, Jatou Sumbunu en Lavinia Aronson vormen de cast van de productie van Theater Utrecht en DOX, die wordt geregisseerd door Casper Vandeputte. De première is vrijdag 17 oktober in Stadsschouwburg Utrecht.

 

Typerend voor de huidige samenleving zijn volgende kenmerken:

Presteren, presteren en nog eens presteren

Om mee te tellen, is het behalen van diploma’s belangrijk. Dat streven brengt vaak met zich mee om de beste te willen zijn in de klas of op het sportveld. De competitiedrang is groot. Een zes is niet meer voldoende het moet minstens een zeven zijn. En je moet niet enkele maar zeker vijf vrienden hebben. Op sociale media lijkt het soms een wedstrijd om het grootste aantal relaties.

Stel je een zeer ongebruikelijke voetbalwedstrijd voor. Het speelveld is rond en er staan heel veel verschillende doelen willekeurig verspreid in het veld opgesteld. Mensen kunnen zoveel ballen inbrengen in de wedstrijd als ze willen, en kunnen ook zelf bepalen in welke doelen ze de ballen proberen te schieten.

Op 6 en 7 juni 2025 organiseert stichting Pedagogiek 07 in samenwerking met Reggio Children een tweedaags symposium over de pedagogische Reggio Emilia benadering. Voor het eerst opent het Haagse kindercentrum Perron 07 haar deuren voor een breder publiek. Een bijzondere gelegenheid om te zien hoe de Reggio-benadering, in de Nederlandse context, vorm en inhoud kreeg.

Als we op school ergens tegenaan lopen, zeggen we vaak ‘Maar ja, zo zit het onderwijssysteem nou eenmaal in elkaar’. Soms lijkt het erop dat we eerder ondanks, dan dankzij het systeem waarin we werken ons werk goed doen. Dat kan anders. Prosocial is een manier om systemen op zo’n manier te organiseren zodat mensen optimaal tot hun recht komen en gezond blijven en ook het systeem als geheel optimaal functioneert.

Scholen spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van de mentale gezondheid en het welbevinden van kinderen en jongeren. De meeste oefeningen, activiteiten en richtlijnen in dit boek zijn dan ook bedoeld om kinderen te helpen ontdekken wat hun sterke kanten zijn, wat zij kunnen betekenen in de wereld om hen heen en hoe zij om kunnen gaan met de tegenslagen die op hun pad zullen komen.

Angsten en fobieën bij kinderen van A-Z is een praktisch naslagwerk en bevat een uitputtende lijst met gebruiksvriendelijke exposure-oefeningen die geschikt zijn voor vijf- tot twaalfjarigen die worstelen met angst. Het boek is geschreven voor Dawn Huebner en Erin Neely. Dawn, PhD, is psycholoog, oudercoach en gespecialiseerd in kinderangsten. Zij schreef diverse zelfhulpboeken voor kinderen en houdt wereldwijd lezingen voor pedagogen, professionals in de ggz en ouders. Erin, PsyD, is klinisch psycholoog en integratieve voedingscoach. Zij helpt basisschoolkinderen gezondere keuzes te maken.

Dit praktische naslagwerk bevat een uitvoerige lijst met gebruiksvriendelijke exposure-oefeningen voor kinderen van vijf tot en met twaalf jaar die een angst of fobie hebben. De alfabetische trefwoordenlijst omvat een ruim overzicht van angsten, zoals overmatige angst voor clowns, bloed, falen, insecten, scheidingsangst en fobieën voor injecties of overgeven. Na een heldere inleiding combineert de gids evidence-based technieken met goed toepasbare, inventieve en betrokken activiteiten en oefeningen voor kinderen met angsten en/of fobieën.

Het versterken van de Pedagogische Basis is al jaren een belangrijk beleidsdoel, maar in de praktijk komt het maar mondjesmaat van de grond. We weten namelijk te weinig over wat de Pedagogische Basis precies inhoudt, waarom we hierin zouden moeten investeren en hoe we dat kunnen doen.

Maak het verschil voor leerlingen met trauma – Kom naar het eerste landelijke congres over traumasensitief onderwijs!

Scholen zijn zich er steeds meer van bewust dat veel leerlingen opgroeien met chronische stress en ingrijpende gebeurtenissen. Onderzoek laat zien dat 3 op de 10 kinderen in het regulier basisonderwijs 3 of meer verschillende soorten negatieve jeugdervaringen hebben opgedaan. In het speciaal basisonderwijs hebben ruim 7 op de 10 kinderen, 4 of meer verschillende soorten ingrijpende jeugdervaringen opgedaan. 

De Stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) reikt dit jaar opnieuw de VKM Erespeld uit! In 2025 aan een professional die werkzaam is in het primair onderwijs en die zich onderscheidt in de aanpak van kindermishandeling. De winnaar ontvangt niet alleen de eervolle onderscheiding, maar ook een geldprijs van €10.000! Deze wordt in samenspraak met VKM besteed aan een initiatief binnen de school(organisatie) in lijn met de doelstellingen van de Stichting.

Bo en zijn Beer zijn onafscheidelijk. Op een dag wordt Beer afgepakt. Bo vindt zijn knuffel terug onder een stapel vieze was. Vanaf dat moment voelt alles anders, Bo voelt zich niet meer zo veilig en Beer gaat zelfs stinken naar de vuile was. En dat is pas het begin. Na een tijdje raakt Bo zijn Beer helemaal kwijt… Vele jaren later is Bo vastbesloten om zijn Beer terug te vinden. Hij krijgt hiervoor hulp uit onverwachte hoek en ontdekt dat hij zeker niet de enige is die zijn knuffel is kwijtgeraakt.

Met pijn in het hart kondigt het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht aan dat het genoodzaakt is de activiteiten af te bouwen en zich voor te bereiden op een sluiting. Deze pijnlijke beslissing is het directe gevolg van het wegvallen van essentiële subsidies, waardoor de financiële basis van het museum verdwijnt.

Het Landelijk Expertisecentrum Jonge Kind (LEJK) heeft de krachten gebundeld met een netwerk van Nederlandse lectoren. Het initiatief heeft als doel om de pedagogische praktijk en het onderwijs van kinderen tussen 0 en 8 jaar verder te ondersteunen door middel van samenwerking.

Ideale kinderen komen aanzienlijk minder in beeld dan probleemkinderen. Het afwijkende kind krijgt in de praktijk en in de wetenschap opvallend veel aandacht. Wat is er eigenlijk bekend van ideale kinderen? Jan Dirk van der Ploeg laat zien hoe ouders over ideale kinderen denken en wat onderzoek hierover heeft opgeleverd.

Kinderen van 0 t/m 6 jaar besteden minder tijd aan digitale media dan vorig jaar (86 minuten tegenover 111 minuten). Maar met een gemiddelde van bijna anderhalf uur per dag ligt dit nog steeds boven de aanbevolen tijd van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Eén op de zes jonge kinderen kijkt dagelijks zelfs meer dan twee uur filmpjes op een mobiel apparaat of televisie.

25% van de lestijd is buitenlestijd, dat is de missie van IVN. Op de jaarlijkse Buitenlesdag, die op dinsdag 8 april plaatsvindt, roept IVN op om naar buiten te gaan. Hoe geef je hier als school nu invulling aan? Het recent verschenen boek Outdoor education brengt leren in de buitenlucht tot leven. Met dit boek ga je buiten aan de slag met wiskunde, wereldoriëntatie, taal en muzische vorming. In dit nieuwsbericht meer over boek, maar ook over de Buitenlesdag. Wist je bijvoorbeeld dat op kleinere scholen meer buitenles wordt gegeven en dat zo'n tweehonderdduizend basisschoolleerlingen in Nederland op dinsdag 8 april het 10-jarig jubileum van de Nationale Buitenlesdag vieren? 

In grote steden hebben openbare en protestants-christelijke basisscholen een meer evenredige samenstelling dan andere scholen. Daarmee dempen ze segregatie, in tegenstelling tot met name algemeen bijzondere scholen in het basisonderwijs en categorale scholen in het voortgezet onderwijs. Die versterken segregatie juist. Dit staat in het rapport ‘Gescheiden werelden: onderwijssegregatie houdt aan.’

In aanloop naar het commissiedebat over onderwijskansen op 26 maart 2025 hebben verschillende sectororganisaties brieven naar de vaste commissie Onderwijs van de Tweede Kamer gestuurd. Zo vraagt de PO-Raad de Kamer kritisch te kijken naar het selectiemoment in het onderwijs. De VO-raad pleit voor brede scholengemeenschappen en herziening van het resultatenmodel onderwijs.

Terwijl in Nederland het aantal kinderen met astma en allergieën blijft stijgen, heeft Finland een effectieve aanpak gevonden om deze aandoeningen terug te dringen. Om het afweersysteem te trainen, worden kinderen blootgesteld aan bacteriën en schimmels. Dat gebeurt simpelweg door ze structureel in de natuur te laten spelen. Sinds dit als nationaal beleid in 2008 is ingevoerd, keldert het aantal kinderen met chronische aandoeningen, zo meldde het NOS vorige week. De Finse methode laat zien hoe belangrijk buiten leren is voor de gezondheid. Maar hoe pas je dit toe in de dagelijkse onderwijspraktijk? Het boek Outdoor education. Buiten aan de slag met wiskunde, wereldoriëntatie, taal en muzische vorming helpt hier uitstekend bij.

Hoe gaan wij om met onze aarde? Hoe zien wij de relatie tussen mens en natuurlijke wereld? Hoe zou deze kunnen zijn en, belangrijk: hoe brengen we dit over aan het basisschoolkind?

Voor de tiende keer vindt deze week de ‘Week van de Hoogbegaafdheid’ (8 t/m 16 maart) plaats. Het verspreiden van kennis over hoogbegaafdheid is het doel van deze week. Dit is ook nodig, want wist je dat er nog heel wat misvattingen en vooroordelen zijn over hoogbegaafdheid?

Sinds kort is de website www.jeugdpsychiatrie.nl vernieuwd. Met een overzicht van diagnostiek, behandelingen en casuïstiek.

Soms is het moeilijk om aan een boek te komen dat uit de handel is. Dat terwijl het zo zonde is om al die relevante kennis over pedagogiek verloren te laten gaan. Om kennisverlies tegen te gaan, wordt de kennisbank Pedagogiek Digitaal uitgebreid met boeken. De komende tijd houden we je op de hoogte van alle werken die online te vinden zijn.