
- Deze tekst is afkomstig uit het boek Het ideale plaatje, geschreven door Jan Dirk van der Ploeg (1927-2025). Hij was emeritus hoogleraar orthopedagogiek aan de Universiteit Leiden. Hij is auteur van meerdere boeken zoals Waarom vriendschappen belang zo belangrijk zijn, Veerkracht, een rekbaar begrip, Grensjongeren, Het zelfbeeld als sociaal vaccin en Pioniers in de jeugdzorg.
Het verschil in denken over opvoeding tussen grootouders en ouders kan betrekking hebben op tal van aspecten, zoals disciplinering, monitoring, betrokkenheid, probleemoplossing, waardering en controle. Op elk van de vier door Baumrind (1967) geschetste opvoedingsstijlen (autoritatief, autoritair, permissief en verwaarlozend), kunnen ouders en grootouders van mening met elkaar verschillen en in botsing komen.
Een belangrijk twistpunt ligt vaak in het verschil tussen een autoritatieve en autoritaire opvoedingsstijl. Grootouders zijn opgegroeid in een tijd waarin de autoritaire opvoeding meer gewoonte was dan uitzondering. In de huidige samenleving is een democratische opvoeding waarbij het kind betrokken wordt meer gangbaar. Grootouders kunnen moeite hebben met die verschuiving en zich strenger en strikter opstellen naar de kinderen dan de eigen ouders en meer gehoorzaamheid eisen.
Verder kunnen botsingen voorkomen als de grootouders vinden dat de kleinkinderen te veel aan hun lot worden overgelaten en te weinig oog hebben voor de belangen van het kind. De grootouders gaan zich daardoor ongevraagd steeds meer bemoeien met de opvoeding en aansturen op meer aandacht en betrokkenheid van de ouders bij de kinderen. Dit verschijnsel wordt ook wel ‘Omatitus’ genoemd.
Hoe ervaren grootouders hun kinderen?
Doorgaans zijn de grootouders blij als zij de kleinkinderen zien. Maar er wordt ook weleens een zucht van verlichting geslaakt als de kleinkinderen weer zijn vertrokken of als de grootouders weer terug naar huis rijden. Zijn de contacten een last of een lust? Hoe zit dat precies?
Zorg als last
Er is echter ook een klein deel van de grootouders dat de zorg ervaart als een last (20%) of als een verplichting (10%), zo blijkt uit het onderzoek van Grunwald et al. (2022). Deze grootouders houden er een dubbel gevoel aan over. Wat verklaart de verschillen in beleving? Dat lees je in hoofdstuk zes.
Lees hier het hele hoofdstuk, over grootouders en opvoeding.